Hasta haklarının çoğu, temel insan hakları ile doğrudan ilgilidir. Hasta hakları, bireylerin sağlık hizmetlerinden insan haklarına uygun koşullarda yararlanmasını sağlar. Hasta hakları, insan haklarının sağlık hizmetlerindeki yansımasıdır. Bireylerin insan olmalarından dolayı sahip oldukları hakların sağlık hizmetlerinden yararlanırken de korunmasını amaçlar.

Bireylerin yaşama hakkı, beden bütünlüğünün dokunulmazlığı hakkı, özel yaşamına saygı hakkı, sağlık hakkı, ayırım görmeme hakkı, düşünceyi ifade hakkı, vicdan kanaatlere saygı hakkı gibi hakların sağlık alanındaki yansıması ile ilgili olan hasta hakları, bu hakların sağlık hizmetleri ile ilgili yorumu olarak da tanımlanabilir.

Sağlık sisteminin karmaşıklığı, sağlık hizmetinin pahalı olması, bireyin başvurduğu kişi ya da kurum karşısında daha zayıf bir konumda olması nedenlerine bağlı olarak, bireylerin insan haklarına uygun hizmet alabilmesi güçleşmiştir. Bu gibi nedenler, hastaların beden bütünlüğü ve özel hayata saygı hakkını da tehlike altında bırakmıştır. 

Bunlara karşın, bireysel ve sosyal hak ve özgürlüklerin güçlenmesi bu hakların sağlık alanında da gündeme getirilmesini sağlamıştır. Bu kapsamda, bireylerin insan haklarına uygun koşullarda sağlık hizmetlerinden yararlanmalarını sağlamak amacıyla, hasta hakları gündeme gelmiştir. 

Bu amaçla insan hakları, hastalar özelinde değerlendirilerek hasta hakları kavramı tartışılmaktadır. 

Türkiye’de 1998 yılında Hasta Hakları Yönetmeliği yayımlanmıştır (HHY).

HHY sağlık hizmeti veren tüm sağlık kurum ve kuruluşlarını kapsamaktadır. 

Buna göre HHY;

• Tüm resmî sağlık kurum ve kuruluşlarını,
• Özel tüm sağlık kurum ve kuruluşlarını,
• Hizmete katılan her kademe ve unvandaki kişileri,
• Hizmetten yararlanma hakkı olan herkesi kapsar.

HHY’de sağlık alanında sunulan hizmetlerde uyulması zorunlu bazı ilkelere yer verilmiştir. 

• Hastaların ruhsal ve bedensel olarak tam iyilik hâlinde yaşama hakkı vardır. Bu hak hastaların en temel hakkıdır ve hizmetin her aşamasında göz önünde bulundurulmalıdır. 
• Hastaların yaşama, maddî ve manevî varlığını koruma ve geliştirme hakkı vardır. Hiçbir kurum ve kişi bu hakkı ortadan kaldıramaz. Hastalara insanca muamelede bulunulması zorunludur. 
• Sağlık hizmetinin verilmesinde hastaların dil, din, ırk, mezhep, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, ekonomik ve sosyal durumları gibi farklılıklar dikkate alınamaz. 
• Kanunda yazılı hâller ve tıbbî zorunluluklar dışında, hastaların onamı alınmadan vücut bütünlüğüne ve diğer kişilik haklarına dokunulamaz.
• Hastalar, onam vermeden ve Bakanlığın izni olmadan tıbbî araştırmalara tâbi tutulamaz.
• Kanunun izin verdiği hâller ile tıbben zorunlu hâller dışında, hastanın ve ailesinin özel hayatının gizliliğine dokunulamaz.

Sağlık Hukuku Av. Volkan Yalçınkaya